🖥️ Windows Deployment Services (WDS) haqqında ətraflı məlumat

Windows Deployment Services (WDS) — Microsoft-un təqdim etdiyi bir rol (xidmət) olub, Windows əməliyyat sistemlərinin şəbəkə vasitəsilə avtomatlaşdırılmış şəkildə qurulmasını təmin edir. Bu, sistem administratorlarının çoxsaylı kompüterlərə sürətli və effektiv şəkildə Windows quraşdırmasına imkan yaradır.

🔧 WDS nə üçün istifadə olunur?

• Yeni kompüterlərə şəbəkə üzərindən Windows OS quraşdırmaq.
• İT mühitində sürətli və standart əməliyyat sistemi yayımı (deployment) təmin etmək.
• Sistemin imaging (şəkil alma və bərpa etmə) imkanlarından yararlanmaq.
• Unattended installation – istifadəçi müdaxiləsi olmadan quraşdırma.

🧱 WDS-in əsas komponentləri

🌐 WDS necə işləyir? – İş prinsipi

1. Client kompüter şəbəkə üzərindən boot (PXE boot) edir.
2. WDS serverdən boot image (məsələn, WinPE) alır və müvəqqəti yüklənir.
3. İstifadəçiyə install image-lərin siyahısı təqdim olunur.
4. İstədiyi Windows versiyası seçilir və quraşdırma başlayır.
5. Lazım olsa, unattended installation skripti avtomatik tətbiq olunur.

⚙️ WDS tələbləri (preconditions)

• Server OS: Windows Server (2008 və sonrası – idealdır: 2016/2019/2022)
• Active Directory Domain Services (AD DS): Gərəklidir.
• DHCP Server: PXE boot üçün IP ünvanı təyin edir.
• DNS Server: Ad həlletmə üçün lazımdır.
• NTFS fayl sistemi: WDS faylları bu formatda saxlanmalıdır.

🧑‍💼 Administrator üçün üstünlüklər

• Zaman və əmək qənaəti.
• Konsistent (eyni konfiqurasiya ilə) OS deployment.
• Fərdi imajlarla müxtəlif cihaz modellərinə uyğunluq.
• Təkrar quraşdırmalarda sürət və səmərəlilik.

🧪 Praktik istifadə nümunəsi

Nümunə ssenari:

Bir şirkətdə 50 yeni kompüter alınıb və hamısına Windows 10 Enterprise quraşdırmaq lazımdır.

WDS ilə bu necə aparılır:

1. Admin install.wim faylını WDS serverə əlavə edir.
2. Boot image (Windows PE) yüklənir.
3. PXE boot açılır və yeni kompüterlər şəbəkə üzərindən boot edir.
4. OS avtomatik və ya yarı-avtomatik quraşdırılır.
5. Hər bir kompüter 10-15 dəqiqəyə istifadəyə hazır olur.

📦 Alternativ və ya inteqrasiya olunan texnologiyalar

• MDT (Microsoft Deployment Toolkit): WDS ilə inteqrasiya oluna bilər.
• SCCM (System Center Configuration Manager): Daha geniş deployment və idarəetmə üçün.
• Sysprep: Image hazırlamaq üçün istifadə olunur.

❗ Əsas üstünlüklər və çatışmazlıqlar

✅ Üstünlüklər:

• Şəbəkə üzərindən OS yayımı
• Vaxta qənaət
• Standartlaşdırma
• Avtomatlaşdırma dəstəyi

❌ Çatışmazlıqlar:

• Kiçik təşkilatlar üçün qurmaq çətin ola bilər
• DHCP və DNS inteqrasiyası vacibdir
• Müəyyən miqdarda ilkin konfiqurasiya tələb edir