RAID (Redundant Array of Independent Disks) — bir neçə fiziki diskin birləşdirilərək məlumatların təhlükəsizliyini və/və ya sürətini artırmaq üçün istifadə olunan texnologiyadır. RAID diskləri “dağılarsa” (yəni array pozularsa, disklərdən biri və ya bir neçəsi sıradan çıxarsa) baş verəcək hadisə RAID növündən (səviyyəsindən) asılıdır.

Aşağıda əsas RAID növləri üzrə “RAID array dağılarsa nə baş verir?” sualının cavablarını təqdim edirəm:

🔹 RAID 0 (Striping – Yedəksiz Performans)

• Təhlükəsizlik yoxdur.

• Disklər sadəcə məlumatı hissələrə bölüb paylayır (performans artar).

• 1 disk belə sıradan çıxarsa, bütün məlumatlar itir.

• Məlumat bərpası çox çətindir.

✅ Sürət
❌ Yedəkləmə yoxdur
❌ Disk dağılarsa – məlumat tamamilə itir

🔹 RAID 1 (Mirroring – Eyniləşdirmə)

• Məlumat eyni anda iki (və ya daha çox) diskə yazılır.

• Bir disk sıradan çıxsa, digəri işləməyə davam edir.

• Dağılsa belə, məlumatlar digər diskdə qalır.

✅ Təhlükəsizlik
❌ Disk həcmi yarıya düşür (2×500 GB = 500 GB istifadə olunur)
❌ Performans artmaz

🔹 RAID 5 (Striping with Parity – Tək Diskə Dözümlü)

• Minimum 3 disk tələb edir.

• 1 disk sıradan çıxsa, sistem işləyir.

• İkinci disk də sıradan çıxarsa, RAID array tam dağılır və məlumatlar itə bilər.

✅ Təhlükəsizlik (1 disklik dözümlülük)
✅ Performans
❌ 2 disk sıradan çıxarsa – məlumatlar bərpa olunmur

🔹 RAID 6 (İkiqat Parity – 2 Disk Toleransı)

• 2 diskin sıradan çıxmasına dözümlüdür.

• 3 disk bir anda sıradan çıxsa – məlumatlar itə bilər.

✅ Təhlükəsizlik (2 disklik dözümlülük)
❌ Daha çox disk həcmi itir
✅ Qismən performans

🔹 RAID 10 (RAID 1 + RAID 0)

• Həm sürət, həm təhlükəsizlik.

• 4 və ya daha çox disk istifadə olunur.

• Eyni “mirror” cütündən hər iki disk sıradan çıxarsa – məlumatlar itə bilər.

💣 RAID Array Dağılarsa Nə Etməli?

1. Heç bir əməliyyat etməyin (diskə yazmayın!)

2. RAID kontrolerə daxil olun – hansı disk sıradan çıxıb, baxın.

3. Mümkünsə RAID konfiqurasiyasının backup konfiq faylını tapın.

4. Diskləri çıxarıb başqa sistemə qoşmayın – məlumatların bərpası daha da çətinləşər.

5. Professional data recovery şirkətinə müraciət edin (xüsusilə RAID 5/6 üçün).

🛡️ TÖVSİYƏLƏR:

• RAID backup deyil! Mütləq ayrıca ehtiyat nüsxə sistemi istifadə edin (bulud, offline disk və s.).

• RAID vəziyyətini daim izləyin (e-mail xəbərdarlıqları aktiv olsun).

• SMART monitorinq və mütəmadi testlər aparın.