Giriş

İnformasiya texnologiyalarında təhlükəsizlik, xüsusilə uzaqdan server idarəçiliyi üçün əsas prioritetlərdən biridir. SSH (Secure Shell) protokolu bu məqsədlə geniş şəkildə istifadə olunur. Bitvise SSH Client (əvvəllər “Bitvise Tunnelier” olaraq tanınırdı), Windows əməliyyat sistemi üçün hazırlanmış güclü və funksional bir SSH müştərisidir. Bitvise həm peşəkar sistem administratorları, həm də texniki mütəxəssislər üçün etibarlı, istifadəsi asan və çoxfunksiyalı bir vasitədir.

Bu məqalədə Bitvise SSH Client-in funksiyaları, üstünlükləri, texniki imkanları, qurulması, istifadəsi, təhlükəsizlik aspektləri və alternativləri geniş şəkildə təhlil olunacaq.

---

1. Bitvise SSH Client nədir?

Bitvise SSH Client, Windows üçün hazırlanmış bir SSH (Secure Shell) proqramıdır və uzaqdan təhlükəsiz server bağlantısı üçün istifadə olunur. Bu vasitə SSH protokolundan istifadə edərək uzaq sistemlərə giriş, fayl ötürməsi (SFTP/SCP), port yönləndirməsi (port forwarding), komanda xətti əmrlərinin icrası və tunelləşdirmə xidmətləri təklif edir.

Əsas funksiyaları:

• SSH terminal bağlantısı
• SFTP – Secure File Transfer Protocol
• Remote Desktop forwarding (RDP tunelləşdirmə)
• Port forwarding (lokal, uzaq və dinamik)
• Key-based və password-based autentifikasiya
• Script və avtomatlaşdırma dəstəyi

---

2. Bitvise SSH Client-in Əsas Xüsusiyyətləri

2.1. Təhlükəsizlik

Bitvise, SSH2 protokoluna əsaslanaraq yüksək təhlükəsizlik səviyyəsi təmin edir. Proqram aşağıdakı təhlükəsizlik xüsusiyyətlərini dəstəkləyir:

• 256-bit AES şifrələmə
• RSA, ECDSA və Ed25519 açar dəstəyi
• Public key və password autentifikasiya
• Host key doğrulaması
• Brute force hücumlarına qarşı qorunma

2.2. İstifadə rahatlığı

Bitvise, istifadəçi dostu qrafik interfeysə (GUI) malikdir. Bu interfeys vasitəsilə aşağıdakıları asanlıqla həyata keçirmək mümkündür:

• SSH sessiyası yaratmaq
• Fayl ötürmələri üçün sürüklə-burax interfeysi
• Port yönləndirməsini vizual olaraq tənzimləmək
• Açar idarəetməsi və istifadəçi profilləri yaratmaq

2.3. SFTP – Fayl İdarə Sistemi

Bitvise daxilində olan SFTP client, faylların serverdən təhlükəsiz şəkildə ötürülməsini təmin edir. Bu sistem:

• Faylların yüklənməsi və endirilməsi
• Fayl və qovluq icazələrinin idarə olunması
• Fayl redaktəsi və silinməsi
• Symlink və hüquqların tənzimlənməsi

imkanlarını təqdim edir.

2.4. Port Forwarding

Bitvise həm lokal, həm uzaq, həm də dinamik port yönləndirməni dəstəkləyir. Bu, aşağıdakı məqsədlər üçün istifadə olunur:

• SSH tunel vasitəsilə HTTP/HTTPS trafikini yönləndirmək
• RDP bağlantısını tunelləşdirmək
• TCP portlar üzərindən mühafizəli bağlantılar yaratmaq

2.5. Terminal və Komanda Xətti

Bitvise-in öz daxilində xterm dəstəyi olan interaktiv terminal mövcuddur. Bu terminal üzərindən Linux/Unix sistemlərdə bash, sh və ya digər shell-lərlə işləmək mümkündür.

---

3. Bitvise SSH Client-in Qurulması və Konfiqurasiyası

3.1. Yükləmə və Quraşdırma

1. Rəsmi sayt: https://www.bitvise.com/ssh-client-download
2. Setup faylını endirib çalışdırın.
3. Adi “Next-Next-Finish” addımları ilə quraşdırmanı tamamlayın.

3.2. İlk Bağlantı Qurmaq

1. Host sahəsinə uzaq serverin IP ünvanını və ya domen adını daxil edin.
2. Port olaraq SSH üçün standart 22 seçilir.
3. Username sahəsində serverdə olan istifadəçi adınızı daxil edin.
4. Autentifikasiya üçün:
   • Password daxil edin
   • Yaxud Client key manager vasitəsilə açar faylı seçin

Bağlantı uğurlu olduqda sizə terminal və fayl meneceri tab-ları təqdim olunur.

---

4. Bitvise SSH Key Manager

Bitvise SSH Client-in içində gələn Keypair Manager, SSH açar cütlüklərini (public və private key) yaratmaq, saxlamaq və idarə etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Açar yaratmaq üçün addımlar:

1. Tools → Client key manager
2. “Generate new” seçin
3. Açarın formatını və uzunluğunu seçin (məs: RSA 2048, Ed25519)
4. Açarı fayl kimi saxlayın və ya clipboard-a kopyalayın
5. Public key-i uzaq serverin ~/.ssh/authorized_keys faylına əlavə edin

---

5. Bitvise-in Avtomatlaşdırma və Skript Dəstəyi

Bitvise SSH Client komandaları avtomatlaşdırmaq üçün komanda xətti interfeysi (CLI) və skript yazma imkanı təqdim edir.

Məsələn:

BvSsh.exe -profile=server1.bscp -loginOnStartup

Yuxarıdakı əmrlə əvvəlcədən yaradılmış profil avtomatik işlədilir və login olunur.

---

6. İstifadə Ssenariləri

6.1. Sysadmin və DevOps üçün

• Serverlərin uzaqdan idarə edilməsi
• Konfiqurasiya və monitorinq
• Log fayllarına baxış və analiz

6.2. Web developer-lər üçün

• Web serverlərə təhlükəsiz fayl yükləmək
• Git və ya digər VCS vasitələri ilə iş
• SSH tunnelləri ilə development mühitini qorumaq

6.3. Təhlükəsizlik mütəxəssisləri üçün

• Port forwarding ilə firewall arxasında xidmətlərə çıxış
• SSH ilə şifrələnmiş bağlantılar
• VPN alternativi kimi SSH tunneling

7. Bitvise SSH Client vs PuTTY

Funksiya	Bitvise SSH Client	PuTTY
GUI (İstifadəçi interfeysi)	Müasir, rahat	Sadə və köhnə
SFTP dəstəyi	Bəli, daxili SFTP	Ayrı alət – PSCP/WinSCP
Port yönləndirmə	Vizual və rahat	Əl ilə
Key idarəetməsi	Key Manager ilə	Manual
Avtomatlaşdırma	CLI və profillər	Basic skript dəstəyi
Terminal	xterm dəstəyi	Basic terminal
OS dəstəyi	Yalnız Windows	Windows və Linux

Nəticə: PuTTY daha yüngül və portable olsa da, Bitvise peşəkar istifadəçilər üçün daha geniş imkanlar təqdim edir.

---

8. Təhlükəsizlik Tövsiyələri

• Yalnız strong key authentication istifadə edin.
• Password login-i deaktiv edin.
• SSH bağlantısını yalnız müəyyən IP-lərə açın.
• Bitvise profillərində məlumatları şifrələyin.
• Public açarları serverdə yalnız authorized_keys daxil edin.
• Log qeydlərini mütəmadi yoxlayın.

---

9. Alternativ SSH Müştəriləri

• PuTTY
• MobaXterm
• WinSCP (fayl transferi üçün)
• Termius
• OpenSSH (Windows 10+ daxilində)

---

10. Bitvise SSH Server: Bonus

Bitvise-in yalnız müştəri (client) deyil, həm də server versiyası da mövcuddur — Bitvise SSH Server (WinSSHD). Bu server versiyası vasitəsilə siz öz Windows sisteminizi SSH ilə qəbul edən bir serverə çevirə bilərsiniz.

---

Nəticə

Bitvise SSH Client, SSH bağlantılar üçün Windows sistemlərində mövcud olan ən güclü və etibarlı vasitələrdən biridir. Onun intuitiv interfeysi, yüksək təhlükəsizlik standartları, fayl ötürmə və tunelləşdirmə funksiyaları onu digər SSH müştərilərindən fərqləndirir. Həm texniki mütəxəssislər, həm də sıravi istifadəçilər üçün tövsiyə olunur.

Bitvise-dən istifadə zamanı hüquqi və təhlükəsizlik qaydalarına riayət etmək, müntəzəm olaraq yeniləmələri tətbiq etmək və profil konfiqurasiyalarını ehtiyatla saxlamaq tövsiyə olunur.

---